Không chỉ dễ thuộc, dễ nhớ hay mang nhiều giá trị văn học, loạt ca dao, tục ngữ về thời tiết, khí hậu được tổng hợp dưới đây còn giúp chúng ta có thêm nhiều kiến thức bổ ích.
1. Những câu tục ngữ về thiên nhiên thời tiết
1.1 Tục ngữ về thời tiết, khí hậu dựa trên quy luật tự nhiên và sự quan sát bầu trời
Khi khoa học kỹ thuật chưa phát triển, ông cha ta thường dựa vào việc quan sát bầu trời, mặt trăng, mặt trời hay các quy luật để dự báo thời tiết. Dưới đây là những câu tục ngữ về thiên nhiên, thời tiết mà chúng ta có thể tham khảo.
Bạn đang xem: 117 câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về thời tiết, khí hậu
Xem thêm: Dự đoán thời tiết thông qua 50+ câu ca dao, tục ngữ về thiên nhiên siêu thú vị và chính xác
- Gió bấc thì hanh, gió nồm thì ẩm.
- Rồng đen lấy nước thời nắng, rồng trắng lấy nước thời mưa.
- Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa.
- Mưa tránh chỗ trắng, nắng tránh chỗ đen.
- Vàng mây thời gió, đỏ mây thời mưa.
- Chớp đằng đông, mưa dây mà tát.
- Chớp thừng chớp chão, chẳng bão thì mưa.
- Mây kéo xuống bể thì nắng chang chang, mây kéo lên ngàn thì mưa như trút.
- Gió nam đưa xuân sang hè.
- Vảy mại thì mưa, bối bừa thì nắng.
- Thâm đông, trống bấc, hễ nực thì mưa.
- Sáng bể chớ mừng, tối rừng chớ lo.
- Mưa chẳng qua Ngọ, gió chẳng qua Mùi.
- Ông tha nhưng bà chẳng tha, còn sợ cái bão mồng ba tháng mười.
- Tháng mười động gia, tháng ba động rạm.
- Tháng chín mưa rươi, tháng mười mưa cữ.
- Mồng bảy ngâu ra, mồng ba ngâu vào.
- Tháng bảy nước chảy qua bờ.
- Tháng hè đóng bè làm phúc.
- Đầu năm sương muối, cuối năm gió bấc.
- Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.
- Sáng gió may, tối quay gió nồm.
- Gió may quay mồm.
- Trống tháng bảy chẳng hội thì chay, tháng sáu heo may chẳng mưa thì bão.
- Ráng vàng thì nắng, ráng trắng thì mưa.
- Ráng vàng thì gió, ráng đỏ thì mưa.
- Ráng mỡ gà, ai có nhà thì chống.
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng. Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
- Trên trời có vẩy tê tê, là mưa sắp sửa kéo về nay mai.
- Trời oi đen sẫm sấm sét tới nơi.
- Mặt trăng má đỏ, trời đã sắp mưa.
- Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân.
- Sao dày thì mưa, sao thưa thì nắng.
- Gió thổi đổi trời.
- Tam Đảo đội mũ, nước lũ sẽ về.
- Tháng ba mưa đám, tháng tám mưa cơn.
- Rét tháng ba bà già chết cóng.
- Tháng một, tháng chạp thì hoa mới nở.
- Tháng mười sấm rạp, tháng chạp sấm động.
- Mưa tháng sáu máu rồng.
- Mưa tháng tư hư đất.
- Mưa tháng ba hoa đất.
- Nắng ui ui thui chết người.
- Nắng to thì nằm co cũng ấm.
- Nắng chóng trưa, mưa chóng tối.
- Ba con đang chảy bảy con đang cường.
- Thâm đông, hồng tây, dựng may, ai ơi ở lại ba ngày hãy đi.
- Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
- Một ngôi sao, một ao nước.
- Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa.
- Mùa đông mưa dầm gió bấc, mùa hè mưa to gió lớn, mùa thu sương sa nắng gắt.
- Nước mưa là cưa trời.
- Gió thổi là chổi trời.
- Cha chết không lo bằng đỏ lò Tây Bắc.
- Vồng thấp mưa rào, vồng cao gió táp.
- Tháng Bảy nước nhảy lên bờ.
- Mống dài trời lụt, mống cụt trời mưa.
- Mống vàng thời nắng, mống trắng thời mưa.
- Mống đông vồng tây, chẳng mưa dây cũng bão giật.
- Mống cao gió táp, mống áo mưa rào.
- Vồng ban sáng, ráng chiều hôm.
- Vồng rạp mưa rào, vồng cao gió táp.
- Vồng chiều mưa sáng, ráng chiều mưa hôm.
- Mỡ gà thời gió, mỡ chó thời mưa.
- Mây thành vừa hanh vừa giá.
- Đông chết se, hè chết lụt.
- Qua giêng hết năm, qua rằm hết tháng.
1.2 Tục ngữ về thời tiết và sản xuất
Từ xa xưa, thời tiết và việc chăn nuôi, cày cấy… đã có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Chẳng vậy mà trong kho tàng tục ngữ về thời tiết hay tục ngữ về lao động sản xuất, chúng ta đều có thể dễ dàng bắt gặp những gợi ý như thế này.
Xem thêm: Tổng hợp 36 câu ca dao về lao động sản xuất hay nhất được đúc kết từ kinh nghiệm của người xưa
- Động bể Xuân Né, xúc thóc ra phơi; động bể Đại Bằng đổ thóc vào rang.
- Ba ngày gió nam mùa màng mất trắng.
- Nắng sớm thì đi trồng cà, mưa sớm ở nhà phơi thóc.
- Cày ruộng tháng năm xem trăng rằm tháng tám.
- Tháng mười có sấm, cấy trên cũng được ăn.
- Mưa đồng bay vừa trông vừa chạy, mưa Tam Đảo bảo nhau đi cày.
- Trăng mờ tốt lúa nỏ, trăng tỏ tốt lúa sâu.
- Bầu nắng, mướp đắng mưa, dưa đại hạn.
- Mưa tháng 7, gãy cành Trám. Nắng tháng 8, rám trái bưởi.
- Sấm tháng Mười cày cười mà cấy.
1.3 Tục ngữ về thời tiết và động vật, thực vật
Có một số loại thực vật và động vật rất nhạy cảm với thời tiết. Do đó, chỉ cần quan sát chúng là ông cha ta có thể biết được khi nào thời tiết sẽ thay đổi.
- Quạ tắm thì ráo, Sáo tắm thì mưa.
- Cóc nghiến răng trời đang nắng thì mưa.
- Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa.
- Trời đang nắng, cỏ gà trắng thì mưa.
- Gió heo may chuồn chuồn bay thì bão.
- Dế kêu càng gấp gáp trời càng ấm.
- Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước.
- Tháng bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão.
- Tháng bảy kiến đàn, đại hàn hồng thủy.
- Tháng bảy kiến bò chỉ lo lại lụt.
- Kiến dọn tổ thời mưa.
- Lá tre trôi lộc, mùa rét xộc đến.
- Rễ si đâm ra trắng xóa, mưa to gió lớn hẳn là tới nơi.
- Cỏ gà màu trắng, điềm nắng đã hết.
- Sấm kêu, rêu mọc.
- Gió bắc hiu hiu, sếu kêu thì rét.
- Nắng tháng ba chó già lè lưỡi.
- Chuồn chuồn bay thấp thì mưa. Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.
- Mưa tháng bảy cóc nhảy lên bờ.
2. Những câu ca dao về thời tiết
2.1 Ca dao về thời tiết dựa trên quy luật tự nhiên và sự quan sát bầu trời
Ca dao về thời tiết cũng được ông cha ta đúc kết từ kinh nghiệm và sự quan sát của mình. Vì vậy, ngoài tục ngữ bạn cũng nên tham khảo những gợi ý sau.
- Ông tha mà bà chẳng tha.
Bà cho cái lụt hăm ba tháng Mười.
- Đông Nam có chớp chéo nhau
Thấp sát mặt biển hôm sau bão về.
- Cơn đằng Đông vừa trông vừa chạy,
Cơn đằng Nam vừa làm vừa chơi.
- Mây kéo xuống biển thì nắng chang chang,
Mây kéo lên ngàn thì mưa như trút.
- Đông rắc tía tía màu hồng
Gọi con thủ thỉ bảo chồng nhỏ to
Nhà em tìm kiếm cây to
Chống nhà tránh bão đỡ lo sau này.
- Giông bể Đông bắt nồi rang thóc
Giông bể tây đổ thóc ra phơi.
- Chớp đằng đông nước đồng tràn ngập
Chớp đằng tây mua dây mà tát.
- Chiều chiều mây phủ Sơn Trà
Sóng xô Cửa Đại trời đà chuyển mưa.
2.2 Ca dao về thời tiết và sản xuất
Các công việc lao động sản xuất sẽ trở nên có hiệu quả hơn khi chúng ta nắm bắt được sự thay đổi của thời tiết. Đó chính là lý do vì sao mà từ xa xưa, ông cha ta đã đặc biệt chú ý để tạo ra những ca dao về thời tiết và sản xuất.
- Lập thu mới cấy lúa mùa
Xem thêm : 11+ sách Thai Giáo cho mẹ bầu đáng đọc nhất hiện nay
Khác nào hương khói lên chùa cầu con.
- Nhờ trời mưa gió thuận hòa
Nào cày nào cấy trẻ già đua nhau
Chim, gà, cá, lợn, cành cau,
Mùa nào thức ấy giữ màu nhà quê
Người ta rượu sớm trà trưa
Em nay đi vắng về trưa đã nhiều
Lạy trời mưa thuận gió đều
Cho đồng lúa tốt cho chiều lòng em.
- Lúa chiêm lấp ló đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.
- Mồng chín tháng chín có mưa
Thì con sắm sửa cày bừa làm ăn.
Mồng chín tháng chín không mưa,
Thì con bán cả cày bừa đi buôn.
- Bạn chài thợ lái bảo nhau
Mống đông chớp lạch quay mau về nhà.
- Trời mưa cho lúa chín vàng,
Cho anh đi gặt, cho nàng đem cơm.
Đem thời bát sứ mâm son,
Chớ đem mâm gỗ anh hờn không ăn.
- Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Xem thêm : Bảng kích thước túi thai theo tuần – Nhận biết túi thai bất thường
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng.
2.3 Ca dao về thời tiết và động vật, thực vật
Giống như mối quan hệ giữa thời tiết và lao động sản xuất, thực vật hay động vật cũng có mối quan hệ khá thú vị với thời tiết. Tận dụng điều này, ông cha ta đã đúc kết ra những câu ca dao sau.
- Cò bay ngược, nước vô nhà
Cò bay xuôi nước lui ra biển.
- Én bay thấp mưa ngập cầu ao,
Én bay cao mưa rào lại tạnh.
- Kiến đen tha trứng lên cao,
Thế nào cũng có mưa rào rất to.
Kiến bò từ dưới lên cao
Mang theo cơm gạo gây nên mưa rào.
Đường đi kiến đắp thành bờ,
Chẳng mưa thì gió còn ngờ vực chi.
Kiến cánh vỡ tổ bay ra,
Bão táp mưa sa tới gần.
- Đầu măng ngã gục vào hè
Nương nhờ vào mẹ kẻo e bão về.
- Kiến đắp thành thì bão
Kiến ẵm con chạy vào thì mưa.
- Mồng bốn cá đi ăn thề
Mồng tám cá về cá vượt Vũ Môn.
Cho đến nay, những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về thời tiết của ông cha ta vẫn có giá trị nhất định. Vì vậy, ngoài việc tìm hiểu, bạn nhớ “bỏ túi” những kiến thức bổ ích để vận dụng vào cuộc sống hàng ngày.
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet
Nguồn: https://mamnonmangnon.edu.vn
Danh mục: Giáo dục mầm non
